Çocukluk ve Ergenlik Çağı Depresyonu

Depresyon Nedir?

Major Depresif Bozukluk olarak da ifade edilen depresyon; mutsuzluk, ilgi kaybı, günlük aktivitelerden keyif almama, huzursuzluk, enerji azalması, konsantrasyon güçlüğü, iştah- uyku düzeninin bozulması ve olumsuz düşüncelere sahip olma gibi belirtileri olan bir ruhsal bozukluktur. Özellikle ergenlik döneminde en sık görülen ruhsal sorunlardan biridir.

Depresyonun Belirtileri Nelerdir?

Huzursuzluk, mutsuzluk
Yaptığı faaliyetlere karşı (spor, müzik gibi) ilgi kaybı ve kronik yorgunluk,
Sosyal olarak içe çekilme,
Özgüven eksikliği ve yetersizlik duygusu
Okulda isteksizlik ve okul reddi
Akademik performansında düşme,
Uyku ve iştahta değişiklik,
Sebebi açıklanamayan bedensel sorunlar (örn: karın ağrısı, baş ağrısı vs)
Kural dışı davranışlara yönelme (evden kaçma, şiddete meyil gibi),
Alkol ve/veya diğer madde kullanımı
Ölüm düşünceleri

Bu belirtilere ek olarak okul öncesi dönemde; çevreye ilgisizlik, anlamsız ağlamalar, büyüme-gelişme geriliği, kilo kaybı, uyku ve yeme bozuklukları, korkular, kabuslar, kaygılar, anneye bağımlılıkta artış görülebilir.

Okul çağındaki çocuklarda; yukarıdaki belirtilere ek olarak, akran ilişkilerinde sorunlar, dikkat eksikliği, okuldan kaçma, hiperaktivite ve öfke kontrol güçlükleri görülebilir.

Ergenlik döneminde; sigara/alkol/ madde kullanımı gibi riskli davranışlar artmakla birlikte, okuldan/evden kaçma, ders başarısında düşme, öfke nöbetleri, uyku-iştah sorunları, kendine veya çevresine fiziksel zarar verme davranışı, artan yaşla görülen intihar düşünceleri gibi belirtiler görülebilir.

Depresyon Ne Sıklıkta Görülür?

Depresyon çocuklarda %2, ergenlerde %4-8 olarak görülmektedir. Çocuklara kıyasla ergenlerde daha sık görülür. Yaş büyüdükçe görülme sıklığı artar.

Depresyonun Sebepleri Nelerdir?

Depresyonun pek çok sebebi olabilir. Genetik faktörler yani ailede depresyonu ya da başka bir psikiyatrik bozukluğu olan bireylerin olması ve çeşitli çevresel faktörler örneğin yaşanan travmalar ve olumsuz aile ortamı (aile ilişkilerinde zorluklar, ebeveynde alkol/madde bağımlılığı, fiziksel/cinsel/duygusal ihmal veya istismar, bağlanma sorunları vb), ebeveynlerle yaşanan çatışmalar, yakın birinin kaybı vb. durumlar çocuk ve ergenlerde depresyona sebep olabilir.

Özgüven eksikliği gibi içe kapanmaya eğilimli olan çocuk ve ergenlerde depresyon daha sık görülmektedir. Ayrıca çocuk ve ergenlerde kaygı bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), yeme bozukluğu, madde bağımlılığı gibi başka tanıların da olması depresyon için risk oluşturmaktadır.

Depresyonun Tedavisi Nasıldır?

Depresyonun tedavisinde kullanılacak yöntem hekim tarafından çocuğun yaşı, zihinsel gelişimi, belirtilerin şiddeti, muhtemel eş psikiyatrik bozuklukların varlığı ve aile öyküsü ve ailenin olanakları gibi pek çok faktör göz önüne alınarak belirlenir.

Depresyon tanılı tüm hastalarda psikiyatrik değerlendirmeden sonra ilaç tedavisi veya çeşitli psikoterapi yöntemleri veya ikisi birlikte kullanılır. Tedavi sürecinde ailenin ve okulun da sürece dahil olması uygundur.

İlaç tedavileri: Genelde orta şiddet veya üstünde olan olgularda ayrıca ailenin ve çocuğun yakın takip ve psikoterapiye sık gelme şansı olmadığı durumlarda birinci seçenektir. Bu tedaviler genelde 2-3 hafta da belirtilerin bir kısmında düzelmeye yol açar ve zamanla daha iyi sonuçlar alınır. Bu tedavi psikiyatrik takiple birlikte olmalıdır. Bu ilaçlar bağımlılık yapmaz ve beyin hücresi öldürmez.

Psikoterapi yaklaşımları:

Psikoeğitim: Çocuğun/ergenin ve aile üyelerinin depresyonun sebepleri, belirtileri, genel gidişatı, tedavi seçeneklerinin etkililiği ve muhtemel yan etkileri açısından eğitilmesidir.

Destek Psikoterpisi: Çocuğun/ergenin yakınmalarının aktif olarak dinlenerek zedelenmiş umut duygusunun tekrar oluşturulması ve sorun çözmeye yönelik becerilerin kişiye kazandırılması şeklinde gerçekleştirilir.

Bilişsel Davranışsal Terapiler: Depresyon tedavisinde Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) gibi psikoterapi yöntemleri etkinliği kanıtlanan önemli bir yaklaşımdır. Bu yöntem 8 yaş üstü bireylere uygulanır.Düzenli görüşmeler ile ortalama 12-16 seans gibi bir terapi sürecine hastanın aktif olarak katılması gerekir. Fakat bazı durumlarda terapiye ek olarak ilaç tedavisi de gerekebilir. Kronik depresyonda ise ilaç tedavisi ön plandadır.

Çocuk ve ergenlerdeki depresyonun erken tespit edilmesi ve tedavi edilmesi depresyonun aile içindeki, sosyal ortamdaki ve akademik süreçlerdeki olumsuz etkisini azaltacaktır.

Depresyonun Başlangıcı ve Gidişatı Nasıldır?

Depresyon genellikle sinsi başlar. Major Depresif Bozukluğun ortalama süresi 7-9 aydır. Bir yıla yakın bir süre de tedavi ve takip süresi vardır. Düzelme gösteren çocuk ve ergenlerin %70’inde ilk 5 yıl içinde hastalık tekrar edebilir. Bu sebeple düzenli aralıklarla uzman kontrolü gerekir.

Depresif Olan Çocuk ve Ergenlerde Başka Psikiyatrik Bozukluklar da görülür mü?

Depresif çocuk ve ergenlerde en sık görülen eş tanılar: